Udział segmentów branżowych w tworzeniu skonsolidowanego wyniku

W 2018 roku segment ubezpieczeń masowym osiągnął 1 725 mln zł wyniku na ubezpieczeniach, czyli o 30,0% więcej, niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Na poziom wyniku segmentu w 2018 roku wpływ miały następujące czynniki:

• wzrost składki zarobionej netto o 6,9% przy jednoczesnym przyroście składki przypisanej brutto o 3,3% w stosunku do 2017 roku. W ramach sprzedaży Grupa PZU odnotowała:
• wzrost przypisu składki w ubezpieczeniach komunikacyjnych w efekcie wyższej średniej składki przy wyrównanym poziomie liczby ubezpieczeń OC komunikacyjnego,
• przyrost składki z ubezpieczeń od ognia i innych szkód majątkowych, głównie w ubezpieczeniach mieszkań oraz małych i średnich przedsiębiorstw przy zbliżonym poziomie sprzedaży ubezpieczeń rolnych mimo wysokiej konkurencyjności rynku,
• zwiększenie przypisu w ubezpieczeniach OC pozostałych (+5,6% r/r) oraz NNW i pozostałych (11,5% r/r) głównie ubezpieczeń świadczenia pomocy oraz ubezpieczeń wypadku;
• zwiększenie wartości odszkodowań i świadczeń netto w 2018 roku o 1,7%, co przy wyższej o 6,9% składce zarobionej netto, przełożyło się na poprawę wskaźnika szkodowości o 3,1 p.p. w relacji do 2017 roku. Zmiana ta kształtowana była głównie przez:
• spadek wskaźnika szkodowości w grupie ubezpieczeń od ognia i innych szkód rzeczowych, w tym ubezpieczeń upraw wskutek niższej liczby zgłoszeń szkód powodowanych siłami natury (w analogicznym okresie szkody powodowane przez porywisty wiatr i opady deszczu),
• niższą szkodowość portfela ubezpieczeń komunikacyjnych, będącą efektem znacznej poprawy w Auto Casco oraz nieznacznej zmiany w ubezpieczeniach OC – doszacowanie rezerwy na poczet roszczeń o zadośćuczynienie za ból spowodowany stanem wegetatywnym osoby bliskiej poszkodowanej w wypadku (orzeczenie Sądu Najwyższego). Po wyłączeniu wpływu zmiany stanu rezerwy na poczet zadośćuczynień, utrzymanie wysokiej rentowności zarówno w grupie ubezpieczeń OC komunikacyjnych jak i Auto Casco;
• dochody z lokat alokowane według cen transferowych do segmentu ubezpieczeń masowych wyniosły 526 mln zł co oznacza wzrost rok do roku o 9,1%, głównie w wyniku umocnienia kursu EUR względem PLN o 3,1% wobec osłabienia o 5,7% w analogicznym okresie ubiegłego roku;
• koszty akwizycji (bez prowizji reasekuracyjnych) osiągnęły poziom 1 890 mln zł i wzrosły w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku o 145 mln zł (+8,3% r/r) co przy wyższej składce zarobionej netto o 6,9% oznacza wzrost wskaźnika kosztów akwizycji o 0,2 p.p. Czynnikiem determinującym zmianę poziomu kosztów akwizycji był wyższy poziom bezpośrednich kosztów akwizycji jako efekt rosnącego portfela oraz zmiany mixu kanałów sprzedaży (rosnący udział kanału multiagencyjnego i dealerskiego charakteryzujących się wyższymi kosztami sprzedaży);
• koszty administracyjne w tym segmencie ukształtowały się na poziomie 594 mln zł, co oznacza spadek w stosunku do ubiegłego roku o 14 mln zł, tj. 2,3% przede wszystkim jako wypadkowa stosowania dyscypliny kosztowej w pozaosobowych obszarach działalności zarówno bieżącej jak i projektowej oraz wyższych kosztów osobowych będących odpowiedzią na widoczne oznaki presji płacowej na rynku.

Wynik na ubezpieczeniach segmentu ubezpieczeń masowych (w mln zł)

W 2018 roku wynik na ubezpieczeniach segmentu indywidualnych ubezpieczeń na życie wyniósł 227 mln zł, czyli był o 18 mln zł, tj 8,6% wyższy niż w poprzednim roku. Główne czynniki kształtujące poziom wyniku na ubezpieczeniach segmentu zostały opisane poniżej:

• spadek składek przypisanych brutto w stosunku do 2017 roku o 318 mln zł (19,1%) do poziomu 1 346 mln zł był rezultatem niższych wpłat na rachunki ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych w ubezpieczeniach unit-linked z płatnością jednorazową oferowanych razem z bankami, co jest spójne z trendami panującymi na całym rynku ubezpieczeń na życie. Jednocześnie działały pozytywne czynniki jak:
• stale rosnący poziom składki produktów ochronnych zarówno o charakterze kapitałowym, jak i terminowym, oferowanych w kanałach własnych – poziom sprzedaży i indeksacji składki z umów pozostających w portfelu przekracza poziom storn;
• wzrost portfela ubezpieczonych w produktach ochronnych w kanale bancassurance, w tym szczególnie wprowadzenie w II połowie 2018 roku nowych produktów razem z Alior Bank i Bank Pekao.
• dochody z działalności lokacyjnej składają się z dochodów alokowanych według cen transferowych oraz dochodów z produktów o charakterze inwestycyjnym. W segmencie ubezpieczeń indywidualnych uległy one obniżeniu r/r o 360 mln zł głównie ze względu na spadek wyniku w produktach o charakterze inwestycyjnym na skutek gorszej koniunktury na rynku akcji. Jednocześnie wzrósł rok do roku o 5 mln zł poziom przychodów segmentu z tytułu opłaty za zarządzanie pobieranej od aktywów zgromadzonych w produktach unit-linked (rosnący ich średni poziom). Dochody alokowane według cen transferowych uległy obniżeniu na skutek niższego poziomu rynkowych stóp procentowych.
• wartość odszkodowań i świadczeń ubezpieczeniowych wraz ze zmianą stanu innych rezerw techniczno-ubezpieczeniowych netto ukształtowała się na poziomie 976 mln zł, co oznacza koszt niższy o 696 mln zł w porównaniu z 2017 rokiem. Przyczynił się do tego głównie istotnie niższy w bieżącym okresie wynik z działalności inwestycyjnej w większości portfeli produktów unit-linked. W produkcie oferowanym w sieci Banku Millennium to dodatkowo efekt niższych wpłat na rachunki dokonanych przez klientów. Z punktu widzenia wyniku operacyjnego czynniki te nie mają istotnego znaczenia – równoważone są przez inne, odpowiednie pozycje rachunku wyników.
• w trakcie 2018 roku zanotowano spadek kosztów akwizycji w segmencie ubezpieczeń indywidualnych o 9 mln zł do poziomu 126 mln zł. Niższe prowizje za sprzedaż produktów unit-linked w kanale bancassurance (niższy niż przed rokiem poziom sprzedaży przy prowizji płatnej z góry) równoważone były częściowo rosnącymi w sieci własnej kosztami wsparcia sprzedaży oraz wynagrodzeń pośredników za sprzedaż produktów ochronnych, w drugim przypadku również w kanale bankowym.
• koszty administracyjne w 2018 roku wzrosły do poziomu 69 mln zł wobec 61 mln zł w roku ubiegłym. Wpływ na to miały strategiczne inwestycje w sieć sprzedaży wyłącznej mające na celu intensyfikację sprzedaży w tym segmencie oraz w mniejszym stopniu rosnący poziom wynagrodzenia za obsługę produktów unit-linked w kanale bancassurance (rosnące aktywa tego rodzaju produktów).

Reasumując, najważniejszymi czynnikami zmiany wyniku rok do roku były niższe koszty akwizycji w produktach unit-linked oraz rosnące wynagrodzenie z tytułu opłaty za zarządzanie w tej grupie produktów. Na poprawę marży wyniku wpłynął ponadto wzrost udziału w przychodach segmentu produktów ochronnych o znacznie wyższej generowanej marży.

Wynik na ubezpieczeniach segmentu ubezpieczeń indywidualnych (w mln zł)

Segment działalności bankowej składa się z grup kapitałowych: Pekao od czerwca 2017 roku (efekt rozliczenia transakcji i rozpoczęcia konsolidacji) oraz Alior Bank.

W 2018 roku w segmencie działalności bankowej zanotowano zysk z działalności operacyjnej (bez uwzględnienia amortyzacji wartości niematerialnych nabytych w transakcjach przejęcia banków) na poziomie 4 036 mln zł, co oznacza wzrost o 1 597 mln zł w porównaniu do 2017 roku. Z uwagi na rozpoczęcie konsolidacji jednego z największych banków w Europie Środkowo-Wschodniej Pekao, w trakcie 2017 roku, wszystkie pozycje w rachunku zysków i strat jak i pozycji sprawozdania z sytuacji finansowej za rok 2018 są znacząco wyższe względem roku poprzedniego.

W 2018 roku Pekao kontrybuował do zysku z działalności operacyjnej (bez uwzględnienia amortyzacji wartości niematerialnych nabytych w transakcji przejęcia Pekao) w segmencie „Działalność bankowa” na poziomie 3 047 mln zł, a Alior Bank na poziomie 989 mln zł.

Kluczowym elementem przychodów segmentu są dochody z lokat, które wzrosły w 2018 roku do 9 596 mln zł r/r (wzrost o 48,2% r/r).

Składnikiem dochodów z lokat są: przychody z tytułu odsetek, przychody z tytułu dywidend, wynik handlowy oraz wynik z odpisów aktualizujących.

W 2018 roku zanotowano wysoki poziom sprzedaży produktów kredytowych zarówno w Pekao jak i Alior Bank, m.in. dzięki korzystnej koniunkturze gospodarczej, jak i niskim poziomom stóp procentowych.

Banki zanotowały wzrost wyniku z tytułu odsetek (przychody z tytułu odsetek pomniejszone o koszty odsetkowe), głównie z tytułu wzrostu wolumenu kredytów dla klientów. Na koniec 2018 roku portfel kredytów klientowskich w obu bankach razem wzrósł o 7,1% wobec końca roku 2017, a depozyty pozyskiwane od klientów sektora niefinansowego - o 4,4%.

Rentowność banków w Grupie PZU mierzona wskaźnikiem marży odsetkowej netto wynosiła 2,8% dla Pekao (za cały rok) oraz 4,6% w Alior Bank. Różnica w poziomie wskaźników wynika w szczególności ze struktury portfela należności kredytowych.

Wynik z tytułu prowizji i opłat w segmencie działalności bankowej wyniósł 2 380 mln zł i był wyższy o 797 mln zł r/r. Oprócz konsolidacji nowo nabytego w 2017 roku banku Pekao, na wynik do poprawy ww. wartości przyczynił się jak w przypadku wyniku odsetkowego, wzrost sprzedaży kredytów.

Koszty administracyjne segmentu wyniosły 4 989 mln zł i składały się z kosztów Pekao w wysokości 3 389 mln zł oraz Alior Bank – 1 600 mln zł. W 2018 roku w Alior Bank zanotowano spadek kosztów osobowych co wynikało m.in. z niższych kosztów działalności bieżącej oraz projektowej.

Ponadto, do wyniku z działalności operacyjnej kontrybuują pozostałe przychody i koszty operacyjne, których głównym składnikiem są opłaty na BFG (372 mln zł) oraz podatek od innych instytucji finansowych (770 mln zł).

W rezultacie wskaźnik Koszty/Dochody ukształtował się dla obu banków na poziomie 42%. Wskaźnik ten wynosi odpowiednio 44% dla Pekao oraz 39% dla Alior Bank.

Z tytułu działalności w krajach bałtyckich, Grupa PZU wygenerowała w 2018 roku pozytywny wynik na ubezpieczeniach w wysokości 138 mln zł względem 109 mln zł w poprzednim roku. Wynik ten ukształtowały następujące czynniki:

• przyrost składki przypisanej brutto. Wyniosła ona 1 592 mln zł wobec 1 404 mln zł w roku ubiegłym. Składka w ubezpieczeniach majątkowych i pozostałych osobowych wzrosła r/r o 181 mln zł (tj. 13,4%). Tak dynamiczny wzrost możliwy był m.in. dzięki wyższym stawkom w ubezpieczeniach komunikacyjnych w regionie, zwiększeniu sprzedaży w ubezpieczeniach majątkowych - zarówno na Litwie, Łotwie jak i w Estonii oraz znacznemu wzrostowi przypisu z ubezpieczeń zdrowotnych na Łotwie. Składka w ubezpieczeniach na życie wzrosła o 7 mln zł (tj. 12,1%);
• zmniejszenie dochodów z lokat. W 2018 roku wynik wyniósł 2 mln zł i był o 90,0% niższy niż w roku poprzednim, przede wszystkim na skutek spadków na rynkach akcji jakie miały miejsce w ostatnim kwartale;
• wzrost odszkodowań i świadczeń netto. Osiągnęły one poziom 905 mln zł i były o 132 mln zł wyższe w stosunku do poprzedniego roku. Wskaźnik szkodowości w ubezpieczeniach majątkowych i pozostałych osobowych ukształtował się na poziomie podobnym do roku ubiegłego i wyniósł 61,2%. W ubezpieczeniach na życie wartość świadczeń ukształtowała się na poziomie 38 mln zł i była o 15,6% niższa niż w poprzednim roku;
• zwiększenie kosztów akwizycji. Wydatki segmentu na ten cel wyniosły 317 mln zł. Współczynnik kosztów akwizycji liczony od składki zarobionej netto spadł o 0,6 p.p. i wyniósł 21,4%;
• wzrost kosztów administracyjnych. Wyniosły one 125 mln zł i przyrosły o 12,6% w stosunku do roku minionego. Pomimo zwiększenia wartości poniesionych kosztów, wskaźnik kosztów administracyjnych obniżył się do 8,4% czyli o 0,4 p.p. w stosunku do 2017 roku. Obniżenie wskaźnika kosztów administracyjnych było możliwe dzięki utrzymaniu dyscypliny kosztowej przy rosnącej skali biznesu.

Wynik na ubezpieczeniach segmentu kraje bałtyckie (w mln zł)

W sprawozdaniu skonsolidowanym kontrakty inwestycyjne ujmowane są zgodnie z wymogami MSSF 9.

Wyniki segmentu kontrakty inwestycyjne prezentowane są według Polskich Standardów Rachunkowości, co oznacza, iż ujęte są m.in. składki przypisane brutto, wypłacone świadczenia oraz zmiana rezerw techniczno – ubezpieczeniowych. Powyższe kategorie są eliminowane na poziomie skonsolidowanym.

Z tytułu kontraktów inwestycyjnych, tj. produktów PZU Życie niegenerujących istotnego ryzyka ubezpieczeniowego i niespełniających definicji kontraktu ubezpieczeniowego (takich jak niektóre produkty z gwarantowaną stopą zwrotu oraz niektóre produkty z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym – unit-linked) Grupa PZU uzyskała w 2018 roku 3 mln zł wyniku z działalności operacyjnej wobec 4 mln zł w roku poprzednim (spadek o 25,0%). Na wynik ten w trakcie 2018 roku złożyły się poniższe czynniki:

• składki przypisane brutto pozyskane z kontraktów inwestycyjnych w trakcie 2018 roku spadły o 4 mln zł (-9,1%) w porównaniu do 2017 roku, do poziomu 40 mln zł. Zmiany te wynikały przede wszystkim z modyfikacji pod koniec 2017 roku konstrukcji produktu IKZE, które pozwoliły na klasyfikację nowozawieranych umów jako kontrakty ubezpieczeniowe i przeniesienia ich do segmentu ubezpieczeń indywidualnych;
• dochody z działalności lokacyjnej w segmencie kontraktów inwestycyjnych pogorszyły się w stosunku do ubiegłego roku o 32 mln zł głównie na skutek gorszej stopy zwrotu IKZE oraz funduszy w produktach unit-linked w kanale bancassurance;
• koszt odszkodowań i świadczeń ubezpieczeniowych wraz ze zmianą stanu innych rezerw techniczno-ubezpieczeniowych netto uległ zmniejszeniu r/r o 35 mln zł do poziomu 15 mln zł na skutek ujemnego w bieżącym okresie wyniku z działalności lokacyjnej w produktach unit-linked w tym segmencie wobec wysokiego, dodatniego rezultatu w roku poprzednim;
• nie jest obecnie prowadzona aktywna akwizycja umów, wypłacono jedynie niewielkie wynagrodzenie w produktach unit-linked w bancassurance;
• koszty administracyjne wyniosły 5 mln zł i uległy obniżeniu rok do roku o 2 mln zł jako konsekwencja malejącego portfela umów w tym segmencie.

Reasumując, na wzrost wyniku operacyjnego segmentu wpłynął głównie spadek kosztów działalności alokowanych do produktów tego segmentu.

Wynik z działalności operacyjnej segmentu kontrakty inwestycyjne (w mln zl)

Jednym z podstawowych mierników efektywności i sprawności działania firmy ubezpieczeniowej jest wskaźnik mieszany COR (Combined Ratio), liczony z racji swojej specyfiki dla sektora ubezpieczeń majątkowych i pozostałych ubezpieczeń osobowych (Dział II).

Wskaźnik mieszany Grupy PZU (dla ubezpieczeń majątkowych i pozostałych osobowych) utrzymuje się w ostatnich latach na poziomie zapewniającym wysoką rentowność. Również w 2018 roku wskaźnik utrzymał się na niskim poziomie 87,1% pomimo doszacowania rezerw na poczet roszczeń o zadośćuczynienie za stany wegetatywne.

Wskaźniki sprawności działania

Podstawowe wskaźniki efektywności Grupy PZU